مصطفی راستینه

هر اجتماع انساني، فرهنگ خاصي دارد که مي‏توان آنها را از يکديگر تميز داد. بدين معني فرهنگ به مفهوم شيوه فکري، اعتقادي و روش‏هاي زندگي اعضاي يک گروه از مردم است؛ يعني ابزارهايي که مي‏سازند و سبکي که مبتني بر آن کارها را به انجام مي‏رسانند. با اين تعبير هر اثر، رسم و انديشه‏ اي و هر شيوه‏ ي بيان و رفتاري که به جامعه مربوط باشد، جز فرهنگ است.

فرهنگ راه و روش زندگي است که افراد يک جامعه همه با هم آن را فرا گرفته‏ اند و در پيروي از آن سهيم و شريک‏ اند. اين راه و روش از جمع و ارتباط، ابزار، فنون، نهادهاي اجتماعي، نگرش‏ها، آموزشها، باورها، انگيزه‏ ها و ارزش‏هاي مورد قبول مردم حاصل گرديده است.

تفاوت بين جامعه و فرهنگ در اين است که جامعه يعني مردم و فرهنگ يعني رفتار مردم. اگر جامعه اي مي‏خواهد باقي بماند، بايد به طور کلي نفع شخصي اعضاي خود را در مقابل تقاضاي جامعه متعادل سازد. خرده فرهنگ به شيوه زندگي گروهي از مردم مي‏گويند که در درون يک فرهنگ بزرگ‏تر قرار دارند. در واقع خرده فرهنگ شامل روش‏ها، بينش‏ها، ارزش‏ها و شيوه‏ هاي رفتار است که درگروه‏ هاي کوچک از يک جامعه جريان دارد و موجب تفاوت‏هاي فکري و رفتاري آنها با يکديگر مي‏شود. بايد فراگرفت که فرهنگ آموختني است، فرهنگ وسيله‏ اي براي کنترل اجتماع در راستای پیشگیری از آسیبهای موجود هر جامعه است و افراد يک جامعه را قادر به پيش‏ بيني رفتار يکديگر مي‏کند. فرهنگ پديده ‏اي پويا، انتقال‏ پذير و پايدار است که با آموزش و پرورش صحیح بوجود خواهد آمد.

به اعتقاد اکثر کارشناسان حوزه جامعه‏ شناسي و روان‏ شناسي، فقر مادر انواع آسيبها است. فقر يک سازه اجتماعي و پديده اي جامعه زاد است. به عنوان يک سازه اجتماعي، فقر مشخص کننده سرنوشت کاري و زندگي اجتماعي انسان است. یکی از مخرب ترین انواع فقر، فقر فرهنگی جامعه است که به واسطه ضعف مدیران آموزشی و پرورشی در تمام رده های سنی حاصل می شود. متاسفانه وجود  انسان های کوچک بر سر کارهای بزرگ (سپردن امور مهم و حیاتی جامعه به دست افراد نالایق و ناکارآمد) باعث شده تا جامعه ی ایرانی اسلامی ما که خود تاثیر گذار و تغییر دهنده فرهنگ دنیا بوده، خود دچار تزلزل و بی فرهنگی شده است. ساختار غلطی که مدیران ما با بی تخصصی و ناکارآمدی خود آن را پایه ریزی کرده اند، باید ساختار شکنی شود. ما به پیروی از دستورات مقام معظم رهبری و به عنوان سربازان این سرزمین کهن، در راستای دل نگرانی های مقام معظم رهبری وارد این کارزار شدیم.

در بررسي مربوط به نابرابري اجتماعي مي‏توان ادعا نمود که فقر، پديده ‏اي جهاني است. نابرابري اجتماعي در همه دوره‏ هاي تاريخي و همه جوامع ديده شده است، بنابراين تنها در يک ناحيه جغرافيايي، يا در یک فرهنگ خاص و يا در ساختار اقتصادي و سياسي خاصی وجود ندارد.

اين نابرابري اجتماعی خود سبب بوجود آمدن شرايط مساعد اقتصادي و اجتماعي براي یک طبقه و شرايط نامساعد براي طبقات ديگر مي‏گردد. تعداد اندکي از شهروندان يک جامعه به موقعيت ‏هاي مساعد اقتصادي، سياسي و اجتماعي نائل مي‏ آيند که اين امر داراي بازتاب‏ هاي منفي براي آن جامعه است.

يکي از اين بازتاب‏ های منفی، نبودن عدالت اجتماعي و گسترش فقر در جامعه است که همگام با افزايش بيکاري و تورم پديدار مي‏شود. در اين راستا جرم و جنايت، آسيب‏هاي اجتماعي و از هم پاشيدن خانواده نيز بي ارتباط با آن نمي‏ باشد.

با توجه به اهمیت نقش فرهنگ و آموزش در جامعه، بنياد پيشگيري از آسيب‏هاي اجتماعي به عنوان نهادي تخصصي در اين حوزه وارد عمل شده و با تمرکز بر  آسيبهای اجتماعي که امروزه جامعه‏ ي ايران را نشانه رفته و اقشار مختلف اجتماع را تحت تاثير قرار داده است؛ فعاليت خود را با تکيه بر آموزش‏هاي اجتماعي، شهروندي و پژوهشي آغاز و رسالت خود را بر مقوله فرهنگ و آموزش متمرکز نموده است تا با حمايت و همکاري تمامي سازمان‏ها و ارگان‏ها به اين مهم جامه عمل بپوشاند. بنياد پيشگيري از آسيب‏هاي اجتماعي در اين راستا و در جهت تحقق اهداف خود، دست سازمان‏ها، ادارات و نهادهاي دولتي و غير دولتي، اساتيد و پژوهشگران حوزه‏ هاي مربوطه و کليه‏ ي فعالان اجتماعي و علاقمندان را جهت همکاري مي‏ فشارد.